Gdańskie stocznie w XIX wieku
W 1844 roku powstały Królewskie Zakłady Budowy Korwet, co dało początek historii Stoczni Gdańskiej. Po 27 latach, stocznię przejęły Prusy i zmieniły jej nazwę na Kaiserliche Werft. W 1890 roku obok stoczni powstał drugi zakład – Schichau Werft (Stocznia Schichaua), który zaczął budować statki transportowe, pasażersko-transportowe, pasażerskie oraz okręty wojenne. W czasie II wojny światowej obie stocznie pracowały na rzecz Marynarki Niemieckiej, co przyczyniło się do zniszczenia ich w dużym stopniu. Po wojnie, stocznie zostały połączone i przyjęto nazwę „Stocznia Gdańska”.
W 1948 roku, pierwszy statek – rudowęglowiec „Sołdek” – został zwodowany, co było początkiem nowej ery w historii Stoczni Gdańskiej. Dwa lata później, zakład wykonał pierwsze zamówienie eksportowe, rudowęglowiec „Pierwomajsk” dla rosyjskiego armatora Sudoimport. Przez wiele lat, stocznia budowała statki głównie dla Związku Radzieckiego i armatorów z całego świata, co przyniosło jej sławę na arenie międzynarodowej. W roku 1967 zmieniono nazwę przedsiębiorstwa na Stocznię Gdańską im. Lenina. W ten sposób, historia Stoczni Gdańskiej stała się nieodłącznym elementem historii Polski oraz symbolizuje jej potęgę w przemyśle stoczniowym.
Wielki Żuraw i początki Stoczni Gdańskiej
Wielki Żuraw to jedna z najważniejszych budowli w historii Gdańska, która odgrywała kluczową rolę w rozwoju stoczniowego przemysłu. Konstrukcja powstała w XIV wieku i pełniła funkcję bramy i dźwigu portowego. Po pożarze w latach 40. XV wieku, mieszczanie postanowili wznosić nową budowlę, tym razem z murowanym fundamentem. Wielki Żuraw miał być przede wszystkim dźwignią handlu. Był to ówcześnie największy dźwig portowy w Europie, który składał się z dwóch par kół deptakowych o średnicy 6 i 6,5 metra, tworzących sprzężony system dwóch dźwigów. Górne koła umożliwiały wciągnięcie ciężaru 2 ton na wysokość 27 metrów, a dolne, dwa razy cięższe, na wysokość 11 metrów. Wielki Żuraw pozwalał na skuteczne kontrolowanie ciągnących się na północ i południe nabrzeży oraz wpłynął na rozwój stoczniowego przemysłu. Właśnie w miejscu, gdzie dzisiaj stoi Stocznia Gdańska, w 1844 roku powstały Królewskie Zakłady Budowy Korwet, które rozpoczęły rozwój przemysłu stoczniowego w Gdańsku.Stocznia Gdańska w czasie wojny
Stocznia Gdańska w czasie II wojny światowej była jednym z najważniejszych centrów produkcji dla Kriegsmarine. Wielka część produkcji stoczniowej skierowana była na potrzeby okrętów podwodnych. Wraz z wybuchem wojny w 1939 roku cała stocznia została przejęta przez Wolne Miasto Gdańsk, a później, w 1940 roku, przez państwo niemieckie. W trakcie wojny produkcja w Stoczni Gdańskiej przyspieszyła, a stocznia stała się jednym z najważniejszych miejsc produkcji dla niemieckiej floty. W czasie II wojny światowej stocznie gdańskie były bombardowane przez siły alianckie. Po wojnie, Gdańsk był jednym z miast, które odniosły największe straty. Stocznia Gdańska była w dużym stopniu zniszczona, a po jej odbudowie stała się jednym z głównych centrum produkcji w Polsce. Działania wojenne w dużym stopniu wpłynęły na historię Stoczni Gdańskiej, ale mimo to udało się jej przetrwać i stać się ważnym ośrodkiem produkcji dla Polski.
Odbudowa i rozwój Stoczni Gdańskiej w latach 50. i 60.
Po zakończeniu II wojny światowej Stocznia Gdańska była w stanie ruiny i wymagała szybkiej odbudowy. Prace w tym zakresie rozpoczęły się już w 1945 roku, a w 1948 roku zwodowano pierwszy statek – rudowęglowiec o nazwie „Sołdek”. W latach 50. i 60. XX wieku Stocznia Gdańska musiała zmierzyć się z wieloma wyzwaniami. W tym czasie prowadzono intensywne prace mające na celu rozbudowę zakładów i modernizację wyposażenia. W 1955 roku pod kierunkiem mgr inż. Jerzego Pacześniaka rozpoczęto projektowanie drobnicowca typu B54 o nośności 10 000 ton, który po zbudowaniu został przejęty przez Polskie Linie Oceaniczne. Była to seria, która utorowała drogę polskiemu przemysłowi okrętowemu na rynki żeglugowe świata. Stocznia Gdańska zbudowała 29 takich jednostek, z czego 15 dla armatorów polskich. Kolejnymi statkami były trawlery przetwórni typu B15 o nośności 1200 ton, zbudowane w latach 50. i 60. XX wieku. W 1961 roku liczba zbudowanych motorowców przekroczyła liczbę przekazanych do eksploatacji parowców. W tym okresie miały także miejsce strajki pracowników, którzy domagali się poprawy swoich warunków pracy i podwyżek wynagrodzeń. Mimo tych wyzwań, Stocznia Gdańska z sukcesami rozwijała swoją działalność, zyskując na znaczeniu i prestiżu.Solidarność i Stocznia Gdańska
W sierpniu 1980 roku w Stoczni Gdańskiej doszło do protestów, które stały się początkiem ruchu Solidarności. Przyczyną strajku okupacyjnego były problemy ekonomiczne i społeczne, które dotykały całe społeczeństwo polskie. Strajk rozpoczął się w obronie zwalnianej ze stoczni przywódczyni ruchu robotniczego, suwnicowej Anny Walentynowicz. Po trzech dniach związał się z nim Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, a postulaty strajkowe były umieszczone nad bramą nr 2 Stoczni. W sumie było 21 postulatów, w tym żądanie wolnych związków zawodowych. Strajki robotnicze szybko rozszerzyły się na całą Polskę, a w sierpniu 1980 roku podpisano porozumienie między rządem a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym. Władze usunęły ze swoich stanowisk najważniejszych polityków i działaczy partyjnych, a Solidarność stała się ruchem ogólnopolskim. W Stoczni Gdańskiej powstał Biuro Konstrukcyjne, w którym zaprojektowano pomnik upamiętniający robotników zabitych w czasie wydarzeń grudniowych 1970 roku w Gdańsku. Sala konferencyjna stała się miejscem obrad Krajowej Komisji NSZZ „Solidarność”. Ruch ten przyczynił się do zmian politycznych w Polsce, ale 13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny, który zahamował ruch Solidarności.
